ALIMENTY DLA ROZWIEDZIONEGO MAŁŻONKA – PRZEPISY I ORZECZNICTWO

Małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia znajdujący się w niedostatku.

Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Małżonek, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego.

Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Terminy

Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

Orzecznictwo – przykłady

1. Niedostatek o którym mowa w art. 60 § 1 k.r.o. ma miejsce nie tylko wtedy, gdy uprawniony do alimentacji nie posiada żadnych środków utrzymania, ale również gdy nie może w pełni zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb.
2. Orzekanie o alimentach na podstawie art. 60 § 2 k.r.o. wymaga porównania sytuacji w jakiej małżonek winny znalazł się po rozwodzie z sytuacją, w której znajdowałby się, gdyby pożycie małżonków funkcjonowało normalnie. Nie są natomiast w tym zakresie istotne zmiany, które nastąpiły w położeniu małżonka niewinnego po utrwaleniu się separacji stron do chwili wydania wyroku rozwodowego.
3. Przyjęte w art. 60 § 2 k.r.o. uregulowanie prawne nie daje małżonkowi niewinnemu prawa do równej stopy życiowej z małżonkiem zobowiązanym. Jednakże małżonek niewinny ma prawo do bardziej dostatniego poziomu życia, niż tylko zaspokajanie usprawiedliwionych potrzeb. Dla oceny, czy warunek przewidziany w art. 60 § 2 k.r.o. został spełniony, istotne jest porównanie każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z hipotetycznym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie. Ocena, w jakim zakresie nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego (art. 60 § 2 k.r.o.), zależy od porównania sytuacji, w jakiej niewinny małżonek znalazł się wskutek orzeczenia rozwodu, z sytuacją, w jakiej znajdowałby się, gdyby rozwodu nie orzeczono i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo, nie zaś z sytuacją rzeczywiście występującą przed rozwodem.
4. Bierne zachowanie zobowiązanego polegające na nieprzeciwstawieniu się dalszemu płaceniu ustalonych w drodze ugody sądowej alimentów po upływie 5-letniego terminu przewidzianego w art. 60 § 3 k.r.o. nie może być potraktowane jako dorozumiana zgoda zobowiązanego na przedłużenie obowiązku alimentacyjnego.
5. Dla uwzględnienia na podstawie art. 60 § 2 k.r.o. powództwa niezbędnym jest, by to właśnie rozwód pociągał istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Ujawnienie się zatem wskazanych w tym przepisie skutków nawet po wielu latach od orzeczenia rozwodu może uzasadniać uwzględnienie powództwa na podstawie art. 60 § 2 k.r.o., ale tylko wówczas, gdy zostanie ustalone, że wspomniane skutki są następstwem rozwodu, a nie zostały spowodowane innymi przyczynami.
6. Z treści art. 60 § 2 k.r.o. wynika, że jedynie małżonek niewinny w przypadku, gdy rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej, może domagać się orzeczenia przez sąd, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Natomiast, gdy zobowiązanym do dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu jest małżonek, który został uznany za winnego rozkładu pożycia to obowiązek ten nie jest ograniczony wskazanym w tym przepisie 5-letnim terminem. Brak jest zatem podstaw do zrównywania sytuacji prawnej małżonków, których wspólnie uznano za winnych rozkładu pożycia małżeńskiego z sytuacją prawną małżonków, których wina nie była ustalana.